1.⁠ ⁠Mal veya Varlık: Bazı ülkelerde kripto paralar taşınabilir mal veya varlık olarak kabul edilir ve bu şekilde vergilendirilir (örneğin, ABD).


2.⁠ ⁠Elektronik Para: Kripto paraların "elektronik para" olarak kabul edilmesi için genellikle bir merkezi otoriteye bağlı olması gerekir. Ancak, Bitcoin gibi merkezi olmayan kripto paralar bu tanıma uymamaktadır.


3.⁠ ⁠Menkul Kıymet: Bazı kripto varlıklar, özellikle token satışları (ICO/ITO) yoluyla sunulanlar, menkul kıymet olarak değerlendirilir ve sermaye piyasası düzenlemelerine tabidir.


4.⁠ ⁠Eş Değer Ödeme Aracı: Bazı ülkelerde kripto paralar sınırlı bir ödeme aracı olarak kabul edilir. Ancak, bu yaklaşım geniş bir yasal zemin bulamamıştır.


5.⁠ ⁠Düzenlenmemiş veya Yasaklı Varlık: Bazı ülkelerde kripto paralar tamamen yasaklanmış ya da düzenlenmemiş olarak kabul edilir (ör. Çin).


Türkiye'de Kripto Paraların Hukuki Statüsü

Türkiye'de kripto paraların hukuki statüsü şu şekilde düzenlenmiştir:

1.⁠ ⁠Tanım ve Yasal Çerçeve:

16 Nisan 2021 tarihli Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik, kripto varlıkların bir ödeme aracı olarak kullanılmasını yasaklamıştır.

Kripto varlıklar, elektronik para veya yasal ödeme aracı olarak kabul edilmemektedir.


2.⁠ ⁠Sermaye Piyasası ve Vergilendirme:

Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), kripto varlıkların bir menkul kıymet olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği konusunda spesifik bir düzenleme yapmamıştır. Ancak, ICO benzeri süreçler SPK’nın izni ve düzenlemesine tabidir.

Kripto gelirlerinin vergilendirilmesi konusunda net bir mevzuat bulunmamaktadır. Ancak kazançlar gelir vergisi veya kurumlar vergisine tabi olabilir.


3.⁠ ⁠Kripto Borsa Düzenlemeleri:

Kripto para borsalarının MASAK’a kayıt yaptırma ve şüpheli işlem bildirme yükümlülüğü vardır.

MASAK, borsalara yönelik denetim ve ceza mekanizmalarını aktif olarak kullanmaktadır.


4.⁠ ⁠Hukuki Sorunlar:

Kripto varlıkların miras, icra ve iflas hukuku açısından değerlendirilmesi konularında yasal boşluklar bulunmaktadır.

Dünyadaki Farklı Yaklaşımlar

1.⁠ ⁠İzin Veren ve Destekleyici Ülkeler

ABD:

Bitcoin ve Ethereum gibi kripto paralar, "mal varlığı" olarak kabul edilir.

SEC (Securities and Exchange Commission), bazı tokenleri menkul kıymet olarak sınıflandırır.

Vergilendirme, sermaye kazançları vergisi üzerinden yapılır.


Avrupa Birliği:

Kripto varlıklar, AB’nin MiCA (Markets in Crypto-Assets) regülasyonu ile düzenlenmeye başlanmıştır.

Üye ülkeler kendi iç düzenlemelerini yapabilir, ancak AB genelinde ortak bir çerçeve oluşturulmaktadır.


El Salvador:

Bitcoin, 2021'de yasal para birimi olarak kabul edildi.


2.⁠ ⁠Sınırlı veya Yasaklayıcı Ülkeler

Çin:

Kripto para madenciliği ve ticareti yasaklanmıştır.

Bunun yerine merkez bankası dijital parası (CBDC) olan Dijital Yuan geliştirilmiştir.


Hindistan:

Hükümet, kripto varlıkları düzenlemek veya yasaklamak arasında bir yol aramaktadır. Şu anda kripto gelirlerine yüksek oranlarda vergi uygulanmaktadır.


3.⁠ ⁠Kripto Paraları Merkez Bankası Dijital Parası ile Destekleyen Ülkeler

İsveç: e-Krona projesiyle dijital para birimi çalışmalarına başlamıştır.

Nijerya: e-Naira adında bir merkez bankası dijital parası geliştirmiştir.


Sonuç

Kripto paraların hukuki statüsü, teknolojinin doğası gereği merkezi otoriteler tarafından tanımlanmakta zorlanmaktadır. Dünyadaki yaklaşımlar genellikle üç ana eksen üzerinde şekillenmektedir:

1.⁠ ⁠Yasal çerçeve oluşturmak (AB, ABD),
2.⁠ ⁠Kısmi yasaklar getirmek (Çin, Hindistan),
3.⁠ ⁠Kripto paraları tamamen entegre etmek (El Salvador).

Türkiye, bu konudaki düzenlemelerini geliştirme aşamasındadır ve uluslararası örneklerden etkilenerek daha kapsamlı bir çerçeve oluşturabilir.